Skip links

Świat arabski a polska kultura biznesu

Poznanie różnic kulturowych wymaga od nas bardzo dużej dozy tolerancji, zrozumienia i wyzbycia się uprzedzeń szczególnie wtedy, gdy mamy do czynienia z kulturą znacznie odmienną od naszej. Przykładem takiej kultury jest kultura Arabska, która dla wielu z nas wydaje się niezrozumiała. „80 proc. Polaków nie zna żadnego muzułmanina, aż 73 proc. jest do nich negatywnie nastawionych.” To wyniki zeszłorocznego sondażu przeprowadzonego na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jednak wiele osób współpracujących z krajami arabskimi ma zupełnie inne zdanie na temat tej kultury, a Arabów postrzegają jako ciepłych, lojalnych i profesjonalnych partnerów biznesowych.

Kultura arabska należy do grupy kultur propartnerskich, ceremonialnych i polichronicznych. Oznacza to, że w tej kulturze więzi i relacje interpersonalne są kwestią kluczową i często determinantem powodzenia w biznesie. Nie powinny nas dziwić pytania o status majątkowy, rodzinę, sprawy prywatne.

W kulturze arabskiej również hierarchia odgrywa bardzo ważną rolę. Szczególny szacunek okazuje się osobom zajmującym wysokie pozycje zarówno w hierarchii służbowej jak i społecznej. Tymczasem Polska to kraj, w którym cenimy sobie relacje, ale nie mają one dla nas fundamentalnego znaczenia w sprawach biznesowych. Arabowie nie będą robili interesów z osobami, których nie szanują, nie lubią. My jesteśmy w stanie rozgraniczyć  relacje od biznesu, co oznacza, że dla dobra interesów biznesowych zapominamy o antypatiach.

To co nas również różni to podejście do czasu i punktualności. Arabowie, w odróżnieniu od nas, nie przywiązują dużej wagi do punktualności. W relacjach służbowych cenią sobie elastyczne podejście do ustalanych terminów i agendy spotkania. Spóźnienie nie jest traktowane jako brak szacunku i nie wpływa negatywnie na relacje. Warto o tym pamiętać, bo w naszej kulturze moglibyśmy takie podejście odebrać jako brak zorganizowania i poszanowania dla naszego czasu. Arabowie natomiast za brak szacunku uznają patrzenie na zegarek czy pośpieszanie.

Powitanie

Witając, zaleca się aby użyć formuły lokalnej Salam-alejkum (niech Pokój bę¬dzie z Tobą), sprawi to pozytywne wrażenie na arabskim rozmówcy. Podobnie jak w Europie, witamy się najpierw z osobą o najwyższej randze. Standardowe powitanie np. w Arabii Saudyjskiej to nie tylko uścisk dłoni, ale również bardzo często stosowany, pocałunek w policzek czy objęcie prawą ręką łokcia. Tak wylewne powitanie dotyczy oczywiście tylko mężczyzn.  Arabowie mogą witać się nawet kilkakrotnie w ciągu dnia, podczas gdy w polskiej kulturze przyjęte jest, że mówimy sobie „dzień dobry” tylko raz. W krajach arabskich podajemy dłoń kobiecie tylko wtedy, jeśli ona wyciągnie ją do nas jako pierwsza. Nie obejmujemy kobiet i nie skracamy dystansu, który bezwzględnie powinien zostać zachowany. Kobiety są w kulturze arabskiej traktowane w sposób, dla Europejczyków, niezrozumiany, głównie za sprawą wielu ograniczeń i uzależnienia od mężczyzn. Sytuacja kobiet w krajach arabskich różni się w zależności od regionu i kraju. Na przykład w Arabii Sau¬dyjskiej kobiety ciągle nie mogą podróżować za granicę, pracować, otwierać konta bankowego czy też zapisać się na studia wyższe bez aprobaty mężczyzny. Obecność kobiet w świeci biznesu, to ciągle w krajach arabskich rzadkość, a zbudowanie autorytetu przez kobietę np. z Europy, może zająć sporo czasu.

Arabskie przysłowie mówi „Oczy są wrotami duszy”, stad Arabom zależy na utrzymaniu stałego i bezpośredniego kontaktu wzrokowego, co dla nas może być nieco krępujące. W Polsce, bezpośredni kontakt wzrokowy, podczas rozmowy, nie powinien przekraczać 70%. My co jakiś czas odrywamy wzrok od rozmówcy, dzięki czemu nie mamy poczucia wzajemnego „wgapiania” się. Pamiętajmy jednak, by nasz wzrok zbytnio nie błądził, bo może to zostać odebrane jako brak szacunku.

Arabowie podczas kontaktów, również tych służbowych,  tworzą bardzo mały dystans, podobnie jak przedstawiciele kultury latynoamerykańskiej czy śródziemnomorskiej. Lubią czuć bliskość rozmówcy. Dla nas może to oznaczać naruszenie tak zwanej strefy komfortu, która w Polsce wynosi 0,5m, a w krajach Arabskich tylko 0,3 m.

Dotyk

W naszej kulturze jedyną, akceptowalną przez etykietę biznesu, formą dotyku w relacjach służbowych, jest uścisk dłoni. W krajach arabskich dotyk to naturalny element komunikacji, również tej biznesowej. Przejawem przyjaźni jest trzymanie się za ręce i o tyle o ile w Arabii Saudyjskiej taki widok nikogo nie dziwi, tak widok Prezydenta USA Georga Buska przechadzającego się po swojej posiadłości w Texasie, z Królem Arabii Saudyjskiej, trzymających się za ręce – może wydawać się nieco dziwny. To autentyczna sytuacja, która miała miejsce w 2005 roku podczas wizyty Króla Arabii Saudyjskiej Abdullaha u prezydenta USA na ranczo w Texasie. Wprawdzie dostosowanie to jedna z najważniejszych zasad etykiety biznesu, która pełni szczególnie ważną rolę w nawiązywaniu relacji interpersonalnych z przedstawicielami odmiennych kultur, ale pamiętajmy też, że umiar jest ponad wszystko. Oznacza to, że nikt od nas nie oczekuje bezwarunkowego wdrażania zasad obcej kultury, a jedynie ich znajomości i chęci zrozumienia ewentualnych różnic.

Strój

Jadąc do krajów arabskich należy zapoznać się z wytycznymi dotyczącymi stroju, które w zależności od kraju, mogą się nieco różnić. Warto wiedzieć, że kraje arabskie kładą bardzo duży nacisk na wygląd – szczególnie u kobiet, a niewłaściwy strój, szczególnie ten odkrywający zbyt dużo ciała, może spowodować bardzo nieprzyjemne konsekwencje i zostać odebrany jako wulgarny i wynikający z braku szacunku do kultury. Kobieta powinna zwrócić uwagę na to by jej strój był skromny i zakrywał plecy oraz ramiona. Nie należy nosić za krótkich spódnic. Mężczyźni, bez względu na temperaturę, powinni nosić długie spodnie oraz zakryte ramiona.

Warto wiedzieć:

  • W krajach arabskich unikajmy jedzenia lewą ręką. Uznawana jest ona za nieczystą. Do jedzenia służy wyłącznie prawa ręka
  • Zakazane jest spożywanie wieprzowiny i mięsa zwierząt zabitych z okrucieństwem
  • Zakazane jest spożywanie i posiadanie alkoholu. W niektórych krajach arabskich alkohol możemy kupić w barach, restauracjach czy ekskluzywnych hotelach. Dla obcokrajowców, w niektórych krach arabskich, funkcjonują specjalne sklepy, gdzie mogą zakupić alkohol
  • Wizytówki wręczamy i odbieramy tylko prawą ręką
  • Prezenty również wręczamy i odbieramy prawą ręką. Kategorycznie unikamy wręczania alkoholu jako prezent
  • W krajach arabskich przestrzega się Ramadanu. Jest to miesiąc, podczas którego Arabowie stosują restrykcyjny post, i dużo czasu poświęcają modlitwie. W okresie ramadanu, warto unikać wyjazdów służbowych do krajów arabskim, gdyż przestrzegający ramadanu Arabowie, będą bardziej skupieni na jego obchodach niż na sprawach służbowych
  • Unikamy pokazywania podeszwy buta, gdyż w krajach arabskich jest to obraźliwe
  • Nie wskazujemy palcem na osobę, z którą rozmawiamy
  • Targowanie leży w arabskiej naturze i nie należy rezygnować z tego etapu negocjacji
  • Uniesiony do góry kciuk, który oznacza w naszej kulturze „OK”, w kulturze arabskiej jest gestem obraźliwym i należy go bezwzględnie unikać

Kultura arabska to 22 kraje, w których żyje około 180 mln mieszkańców zróżnicowanych kulturowo, etnicznie i językowo. To uświadamia nam, że nie powinniśmy wszystkich postrzegać jednakowo i pozwolić sobie na stereotypowe myślenie o kulturze arabskiej, jako o całości. Patrząc na kulturę arabską z ciekawością, mając świadomość różnorodności jaka w niej występuje, możemy uniknąć nieporozumień i stereotypowego myślenia. Wkładając wysiłek w poznanie historii i tradycji, zyskujemy nie tylko szacunek w oczach naszego partnera biznesowego, tak bardzo ceniącego sobie wzajemne relacje, ale również coś cenniejszego – przewagę nad konkurencją.

 

Źródła:

„Światowe kultury biznesu” – Barry Tomalim, Mike Nicks
„Różnice kulturowe w biznesie” – Radosław Zenderowski, Bartosz Koziński
„Przywitaj się z królową”  – Łukasz Walewski
„Komunikacja międzykulturowa w biznesie – świat arabski” – Mirella Uksik
m.radiogdansk.pl/index.php/audycje-rg/kawalek-swiata-i-herbata